1738800000000

Paratoi am Fyd Heb Gyfieithwyr: Plymio Dwfn Yng Nghyfle Hanesyddol yr Ieithoedd Lleiafrifol Yn Oes y Deallusrwydd Artiffisial

Cyfle Digynsail Hanesyddol

Am y tro cyntaf yn hanes ieithoedd lleiafrifol, mae datblygiadau technolegol yn cynnig cyfle i gymunedau bach gystadlu â’r rhai mawr yn y byd digidol. Mae llwyddiant prosiectau fel Duolingo Gwyddeleg (1.5 miliwn o ddefnyddwyr erbyn 2023) a Common Voice Mozilla mewn Catalaneg yn dangos potensial y cyfle hwn. Fodd bynnag, dim ond os ydym yn barod i ailystyried yn sylfaenol sut y gall technoleg gefnogi ein hieithoedd y bydd y cyfle hwn yn talu ar ei ganfed. Mae’r erthygl hon yn archwilio sut y gallwn drawsnewid ein dull gweithredu: o greu offerynnau i gefnogi mabwysiadu, o brosiectau cyhoeddus i fentrau preifat, ac o gystadlu â thechnoleg i gydweithio â hi. Trwy’r trawsnewidiadau hyn, gallwn sicrhau bod ein hieithoedd yn ffynnu yn yr oes ddigidol.

Brys Gweithredu

Mae’r datblygiad cyflym mewn modelau iaith mawr yn cynnig cyfle unigryw i ieithoedd lleiafrifol. Wrth i’r modelau hyn ddysgu o’r data sydd ar gael, mae’r cyfnod presennol yn hanfodol ar gyfer sicrhau cynrychiolaeth ddigonol o’n hieithoedd yn y setiau hyfforddi. Pan fydd y modelau hyn wedi sefydlu eu patrymau dysgu sylfaenol, bydd yn llawer anoddach dylanwadu ar eu gallu i ddeall a phrosesu ein hieithoedd. Mae’r ffenest hon o ddylanwad yn debygol o gau dros y blynyddoedd nesaf wrth i bensaernïaeth y modelau setlo a’u hierarchaeth wybyddol galedu. Mae gweithredu nawr yn hanfodol i sicrhau bod ein hieithoedd yn rhan annatod o’r ecosystem dechnolegol sy’n datblygu.

Mecanweithiau Trawsnewid

Mae creu cynnwys personol yn allweddol i ddatblygiad iaith fyw, gyda flogiau dyddiol yn Oksitaneg yn cyrraedd miloedd a chymunedau TikTok Basgeg yn tyfu’n gyflym. Gall ysgolion weithredu fel labordy byw ar gyfer technoleg iaith, fel y gwelir gyda phrosiect “Tech-Iaith” yng Nghymru lle mae myfyrwyr yn helpu i fireinio systemau cyfieithu.

Democrateiddio Cynhyrchu Cynnwys

Mae technolegau newydd fel modelau iaith mawr a chyfieithu awtomatig yn trawsnewid economeg creu cynnwys mewn ieithoedd lleiafrifol. Mae’r cynnydd mewn cynhyrchiant yn golygu y gall unigolion bellach gynhyrchu digon o gynnwys i gyrraedd cynulleidfa ddigonol i gynnal eu hunain yn economaidd. Mae hyn yn newid sylfaenol o’r model traddodiadol lle roedd angen sefydliadau mawr i gynnal cynnwys proffesiynol yn yr ieithoedd hyn.

Trawsnewid Proffesiynol

Mae rôl cyfieithwyr yn esblygu o fod yn gyfieithwyr syml i fod yn ymgynghorwyr diwylliannol ac arweinwyr prosiectau trawsddiwylliannol. Mae’r newid hwn yn caniatáu iddynt ganolbwyntio ar werth diwylliannol yn hytrach na thasgau mecanyddol.

Strategaeth Weithredu

Mae angen mapio anghenion cymunedol cyn buddsoddi mewn technoleg, gan weithio gyda phrifysgolion fel canolfannau ymchwil a sefydliadau cymunedol fel pwyntiau cyswllt. Mae monitro effaith barhaus yn hanfodol i sicrhau llwyddiant hirdymor.

Dwy Ffordd Ymlaen

Mae gennym ddewis sylfaenol: parhau i geisio cystadlu â chewri technolegol trwy greu copïau gwael o offer presennol, neu dderbyn realiti’r ecosystem dechnolegol a chanolbwyntio ar fabwysiadu a thrawsnewid strategol. Mae ein llwyddiant yn dibynnu ar ein gallu i dderbyn mai ni sydd angen y dechnoleg fwy nag y mae’r dechnoleg ein hangen ni.

Casgliad: Cyfrifoldeb Hanesyddol

Mae’r cyfnod presennol yn cynnig cyfle digynsail i ieithoedd lleiafrifol, ond mae arloesi go iawn yn golygu mentro y tu hwnt i batrymau methedig. Ein cyfrifoldeb ni yw dewis rhwng parhau i wastraffu adnoddau ar geisio creu copïau o systemau mawr, neu arwain y ffordd mewn mabwysiadu technoleg yn strategol er budd ein cymunedau.